Tayfur Sökmen

Milletler Cemiyeti'nin 19 Mayıs 1937'de Hatay için kabul ettiği anayasadan sonra kurulan Hatay Cumhuriyeti'nin ilk ve tek cumhurbaşkanıdır.

Tayfur Sökmen, 1892 yılında Hatay'da doğmuştur. Babasının adı Mustafa Şevki’dir. Asıl soyadı Mursaloğlu'dur. Kırıkhan Rüstiyesi'ni bitirdikten sora özel eğitim gördü. 1. Dünya Savaşı'nda istihbarat görevlerinde çalıştı. İskenderun sancağındaki Fransız işgaline karşı direniş hareketinin örgütlenmesinde ön ayak oldu

20 Ekim 1921 tarihinde TBMM Hükümeti ile Fransa arasında imzalanan Ankara Antlaşmasıyla İskenderun sancağı, Fransız mandası altındaki Suriye'ye özerk bir yönetim birimi olarak bağlandı. Fransız manda yönetimi Arapları ve Hıristiyanları kayıran bir tutum izleyince direniş yeniden başladı. Tayfur Bey, gıyabında ölüm cezasına çarptırılınca Adana'ya kaçtı.

1924-1926 yılları arasında Viyana'da kalan Tayfur Bey, Hariciye Vekaleti'nin girişimiyle Fransa'dan İskenderun sancağına giriş izni aldı. Buna karşın baskıya uğradı ve 1927 yılından sonra Gaziantep, Adana ve İstanbul'da yaşamak zorunda kaldı.

1935 yılında Antalya bağımsız milletvekili seçilerek TBMM'ye girdi. 1936'da Fransa'nın Suriye ve Lübnan'a bağımsızlık vermesi üzerine, Mustafa Kemal ATATÜRK İskenderun sancağını da bağımsızlığa kavuşturmak için girişimlere başladı. Ocak 1937'de İskenderun sancağına, Dışişlerinde Suriye'ye bağlı, ama kendi anayasasıyla yönetilen yarı bir sancak statüsü tanındı. Sancağının adı da Hatay olarak değiştirildi. Aynı yıl Türkiye'nin verdiği nota üzerine Fransa sorunun Milletler Cemiyeti'nde çözülmesini istedi. Uluslararası koşulların da dayatması sonucunda varılan anlaşmayla, Milletler Cemiyeti 19 Mayıs 1937 tarihinde Hatay için bir anayasa kabul etti. Uzun süren görüşmelerden sonra, Türk ve Fransızlardan oluşan bir kurulun gözetiminde Hatay Cumhuriyeti'nin kurulduğunu ilan etti. Cumhurbaşkanlığına da Tayfur Sökmen'i seçti.

Hatay Cumhuriyeti 29 Haziran 1939 tarihinde Millet Meclisi kararıyla Türkiye Cumhuriyetine katıldı. Cumhurbaşkanlığı görevi sona eren Tayfur Sökmen, 1950'ye değin Antalya, 1950-1954'de Hatay milletvekili olarak TBMM'de yer aldı. 1969'da kontenjan senatörü olarak Cumhuriyet Senatosu'na girdi. 1975'te etkin siyasal yaşamdan çekildi.

Tayfur Sökmen, evli idi ve 6 çocuğu vardı. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanvekilliği görevlerinde bulunan Murat Sökmenoğlu (d.1945- ö.2014) oğludur.

Tayfur Sökmen, "Hatay'ın kurtuluşu İçin Harcanan Çabalar" (1978) adlı kitabında Hatay sorununu ayrıntılarıyla ele almıştır.

Tayfur Sökmen, 3 Mart 1980 İstanbul’da 88 yaşında ölmüştür. Zincirlikuyu mezarlığına defnedilmiştir.

Kaynak:Biyografi.info