Gomidas

Gomidas, Ermeni ulusal müzik okulunun kurucusu sayılmaktadır.

Gomidas, 26 Eylül 1869 tarihinde Kütahya’da doğmuştur. Asıl adı Soğomon Kevork Soğomonyan’dır. Gomidas, müzikle içli dışlı ve sadece Türkçe konuşan Kütahyalı Ermeni bir ailede doğdu. 1 yaşındayken annesi Takuhi Soğomonyan (Hovhannesyan), 11 yaşındayken babası Kevork Soğomonyan öldü. 1880 yılına kadar babaannesinin yanında kaldı, 1880 yılı içinde iyi bir eğitim alabilmesi için Bursa'daki anneannesi ve dedesinin yanına gönderildi. Dört ay sonra babasının ölüm haberini alması üzerine Kütahya'ya döndü.

Gomidas, Ermenistan'ın dinî merkezi olan Erivan yakınlarındaki Eçmiyazin şehirindeki Ermeni kilisesi ruhban okuluna giderek burada Gevorgian İlahiyat Okulu'nda eğitim gördü. 1895 yılında buradan mezuniyetiyle papaz oldu. Kilise geleneğine göre yeni atanmış rahiplere yeni isim verilmesi gerekiyordu. 7'inci yüzyılda yaşamış bir Ermeni halk ozanı olan Katolikos Gomidas'ın ismine atfen Gomitas adını aldı. Papaz anlamına gelen vartaped (bekâr rahip) unvanı ile birlikte anılmaya başlandı.

Gomidas orada müzik konusunda kendini epeyce geliştirmiş, ilk eserlerini bestelemiştir.

Eçmiyazin Manastırı korosunda bulunduktan sonra 1896 yılında Berlin'e giderek Berlin Konservatuarında Prof. Richard Schmidt’in gözetiminde çalıştı. Bu süre içinde bir de kilise korosu kuran Gomidas, koronun şefliğini üstlendi. Ardından ise Berlin'de Friedrich Wilhelm Üniversitesi’ne (Humboldt Üniversitesi) kaydoldu ve müzikoloji öğrenimi gördü. 1899 yılında müzikoloji alanında doktor payesi alarak Eçmiyazin'e döndü. Gomidas, doktora tezi henüz jüri tarafından onaylanmadan Berlin'den ayrıldı. Bu nedenle, tezi arşivde bulunamadı.

Gomidas, Ermenistan'ın kırsal kesimde geziler yaparak 3000 kadar Ermeni halk şarkısını derleyerek notaya geçirmiş ve eşsiz bir koleksiyon oluşturmuştur. Ermenicenin yanısıra Türkçe, Kürtçe, Zazaca ve Farsça derlemeleri de vardır.

En önemli özgün eseri Ermeni kiliselerinde düzenlenen ayinlerde okunan İlahi Litürji Badarak'tır. 1892 yılında bestelemeye başladığı bu eseri bitirememiştir. Uluslararası Müzik Cemiyeti'ne Avrupa dışından kabul edilen ilk müzik adamı olmuştur. Avrupa'da, Türkiye'nin çeşitli yerlerinde ve Mısır'da müzik icra etti, konuşmalar yaptı.

41 yaşında iken 1910 yılının baharında İstanbul'a gelerek İstanbul'da yaşamaya başladı. İstanbul’da 300 üyeli Gusan Korosu'nu kurdu.

24 Nisan 1915 tarihinde Osmanlı Hükûmeti tarafından I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı ordusu ile karşı karşıya gelebilecek iç unsurların savaş bölgelerinden uzak yerlere devlet eliyle gönderilmesi için çıkarılan Tehcir Kanunu (göç kanunu) ile 2234 Ermeni ile beraber tutuklanarak ertesi günü 180 Ermeni ile birlikte trene bindirilerek Çankırı’ya sürülmesinin ardından daha sonra Mehmet Emin Yurdakul, Halide Edip Adıvar ve yabancı diplomatların girişimleri üzerine Talat Paşa'nın özel emriyle diğer 8 Ermeni sanatçısı ile birlikte 7 Mayıs 1915 tarihinde İstanbul’a dönse de ruh sağlığı bozuldu, sonra durumu ağırlaşınca Şişli'deki Fransız La Paix Hastanesi'ne, ardından da 1919 yılında Paris'te bir sanatoryuma yatırıldı ve hayatını geri kalanını orada tamamladı.

Hayatının son 18 yılında hiç piyano çalmadı, beste yapmadı, şarkı söylemedi ve konuşmadı.

Gomidas, 22 Ekim 1935 tarihinde Fransa’nın başşehri Paris’de 66 yaşında ölmüştür.

Gomidas’ın Ermenistan’da adı verilen yerler:
•Eçmiadzin'in merkezi meydanı.
•Erivan Gomidas Devlet Konservatuvarı.
•Erivan'ın Arabkir ilçesinin ana caddesi olan Gomidas Bulvarı.
•Yazar şair ve müzisyenlerin yer aldığı Gomidas Park ve Mezarlığı.
•Adı verilen mezarlığın yanındaki Gomidas Müzesi.


Kaynak:Biyografi.info