Torricelli

İtalyan fizik ve matematik bilginidir. Barometreyi icat etti.
Evangelista Torricelli, 15 Ekim 1608′de İtalyanın Feanza şehrinde doğdu. Açık hava basıncı üzerine yaptığı deneyleriyle tanınan ünlü İtalyan fizik ve matematik bilginidir. Hava Basıncının varlığını ortaya koydu ve bunu ölçtü.

Çocukluğunda matematiğe olan merakıyla dikkatleri çekti. 1627′de Roma’ya giderek, hidrolik biliminin kurucusu ve Galilei’nin talebesi olan Benedetto Castelli ile birlikte çalıştı. 1641′de Galilei ile mektuplaşmaya başladı. Aynı sene, Castelli nin tavsiyesi üzerine Galile, Torricelli’yi Tuscany’ye davet etti. Galile ile görüştükten birkaç hafta sonra, Galilei ölünce, Tuscany büyük dükü II. Ferdinando Torricelli’yi onun makamına tayin ederek sarayın matematikçisi ve filozofu oldu ve ölümüne kadar Floransa’da kaldı.

1644 yılında geometri ve mekanik üzerinde bir kitap yayınladı. Geometri ve mekanik alanındaki fikirlerini ise ilk önceleri kimse önemsemedi. Torricelli aynı zamanda hocası Galile’nin teleskobunu ve kendi mikroskobunu geliştirmeye uğraştı.

İtalyan bilim adamı Evangelista Toriçellinin, havanın bir ağırlığı olduğunu ispatlamak üzere 1643 yılında yaptığı deneyde kurduğu düzenek, barometrenin icadı olarak da bilinir.

Torricelli, suyun yerine, ondan on üç buçuk defa daha ağır olan civayı (sıvı maden) koymayı akıl ederek ilk barometreyi gerçekleştirdi; bir ucu tıkalı ve ağzına kadar içi civa dolu 100cm uzunluğundaki (tüpün capı önemli değil)cam bir boru. Bu boru baş aşağı çevrilip açık ucu gene civayla dolu bir küvete daldırılır. Borudaki civanın bir kısmı küvete akar ve civa sütunu borunun içinde aşağı yukarı 760 milimetreye kadar iner. Diğer bir deyişle; havanın (atmosferin) bir ağırlığı olmaması durumunda tamamen cıva çanağına boşalması gereken tüp içerisindeki cıvanın, havanın çanaktaki cıvaya uyguladığı basınç nedeniyle bir miktar cıva, tüp içerisinde yukarıya itilmiştir.O zaman civanın ağırlığı, atmosfer basıncı ile eşdeğer olur. Basınçtan faydalanarak, civa doldurulmuş tüplerle yaptığı deneyler neticesinde, deniz seviyesinde 1cm²ye düşen basıncı 1033 gr/cm² olarak tespit etti. Torricelli, 1643 de hava basıncını ölçmek için şimdi cıvalı barometre denilen cihazı icat etti.

Aynı dönemde, Blaise Pascal, yükselti’yi ölçmek için barometreden yararlanmayı düşündü. Atmosferin ağırlığı, borunun içindeki civanın yüksekliğini belirlediğine göre, bu yükseklik, bir dağın tepesinde azalacaktır; dağın tepesinde, hava tabakasının yüksekliği deniz düzeyine göre daha az olduğundan ağırlığı da daha az olacaktır. Buna göre civa sütununun yüksekliği, hangi yükseltide bulunduğumuzu gösterir: altimetre’nin (yükseltiölçer) esası budur.

Daha sonra, atmosferdeki değişmelerin, atmosfer ağırlığını azaltıp çoğaltmakla civa sütununun yüksekliğini değiştirdiği anlaşıldı. Böylece barometre işaretlerine bakılarak hava değişikliği’nin tahmini öğrenilmiş oldu; buna göre deniz düzeyinde, 760 milimetre yükseklikteki civa, «güzel hava» belirtisidir, bu 1 atmosfer basıncıdır. Atmosfer basıncı, havası boşaltılmış kutular olan madeni barometre’lerle de ölçülebilir.

Sağlığında yayınlanmamış olan matematik kitabının kıymetiyse ancak bu yüzyılın başında anlaşılabildi. Akademik Çalışmalar isimli kitabı ölümünden sonra defalarca basıldı.

5 Ekim 1647'de Floransa'da öldü.

Kaynak:Biyografi.info