Jon Fosse

Norveçli yazar Jon Fosse, 2023 yılı Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Jon Fosse, Henrik Ibsen'den sonra en çok sahnelenen Norveçli oyun yazarıdır.

Jon Fosse, 29 Eylül 1959 tarihinde Norveç'in Haugesund kentinde doğmuştur. Strandebarm'da büyüdü. Tam adı Jon Olav Fosse’dir. Jon Fosse'nin babası Kristoffer Fosse ve annesi Wigdis Nanna Erland'dır. Babası Strandebarm Kooperatifi'nin yöneticisiydi, annesi ise ev hanımıydı. Kari Fosse adında bir kız kardeşi vardır. Yedi yaşındayken geçirdiği ciddi bir kaza onu ölümün eşiğine getirdi; bu deneyim onun yetişkinlik dönemindeki yazılarını önemli ölçüde etkiledi. Norveç'in Bergen şehirinde Bergen Üniversitesinde “karşılaştırmalı edebiyat” dalında lisans eğitimini tamamladıktan sonra 1987 yılında da yüksek lisansını aynı okulda tamamladı.

Jon Fosse, Norveç dilinin iki yazı standardından biri olan Nynorsk dilinde (diğeri Riksmål) yazdığı ilk romanı “Raudt, svart “(Kırmızı, Siyah) 1983 yılında yayımlandı.

Roman, kısa hikâye, şiir, çocuk kitabı, deneme ve tiyatro oyunu gibi birçok türde eser kaleme alan Jon Fosse’nin oyunu “Og aldri skal vi skiljast (Ve Asla Ayrılmayacağız)" 1994 yılında sahnelendi.

Romanlar, kısa öyküler, şiirler, çocuk kitapları, denemeler ve oyunları 40’tan fazla dile çevrilen Jon Fosse, ayrıca The Daily Telegraph'ın yaşayan en iyi 100 dahi listesinde 83. sırada yer aldı. Jon Fosse, 2015 yılında “Andvake” üçlemesiyle (Andvake, Olavs Draumar ve Kveldsvævd) 2015 (Nordic Council's Literature Prize) İskandinav Konseyi Edebiyat Ödülü'ne layık görüldü.

Jon Fosse, Henrik Ibsen'den sonra en çok sahnelenen Norveçli oyun yazarıdır. Eserleri, 19. yüzyılda Henrik Ibsen'in kurduğu geleneğin modern bir devamı olarak görülüyor. Hayatını ve çalışmalarını etkileyen diğer yazarlar ve kitaplar arasında Olav H. Hauge , Franz Kafka, William Faulkner, Virginia Woolf ve İncil bulunmaktadır.

Evlilikleri :
1.eşi: 1980 yılında Bjørg Sissel ile evlendi. 1992 yılında boşandı. 1 oğlu vardır.
2.eşi: 1993 yılında Hintli-Norveçli çevirmen ve yazar Grethe Fatima Syed ile evlendi. 2009 yılında boşandı. 2 kızı vardır.
3.eşi: 2011 yılında Anna Fosse ile evlendi. Erli Fosse adında bir çocukları vardır.

Jon Fosse, Söylenemeyeni dile getiren yenilikçi oyunları ve düzyazıları için 2023 yılında Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü.

Ödülleri :
1992 - Nynorsk Edebiyat Ödülü
1996 - Henrik Ibsen Ödülü
1997 - Aschehoug Ödülü
1999 - Søren Gyldendal Ödülü
1999 - Dobloug Ödülü
2000 - Nestroy Tiyatro Ödülü
2000 - İskandinav Oyun Yazarı Ödülü
2003 - Norsk kulturråds ærespris
2003 - Nynorsk Edebiyat Ödülü
2003 - Fransa Ordre National du Mérite Şövalyesi
2004 - Diktartavla Ödülü
2005 - Brage Ödülü
2005 - Norveç Kraliyet St. Olav Nişanı Komutanı
2006 - Anders Jahres Kültür Ödülü
2007 - İsveç Akademisi İskandinav Ödülü
2007 - Federal Aile İşleri Bakanlığı'nın Deutscher Jugendliteraturpreis'i
2010 - Henrik Ibsen Ödülü
2012 - Hedef Ödülü
2014 - Avrupa Edebiyat Ödülü
2015 - İskandinav Konseyi Edebiyat Ödülü
2015 - Andvake, Olavs Draumar ve Kveldsvævd ile Nordic Council's Literature Prize'a layık görüldü.
2016 - Willy Brandt Ödülü
2019 - Nynorsk Edebiyat Ödülü
2021 - Brage Kurgu Ödülü
2023 - Nobel Edebiyat Ödülü

Yazdığı Tiyatro Oyunları :
1992 - Nokon kjem til å komme /Birisi Eve Gelecek
1994 - Og aldri skal vi skiljast /Ve Asla Ayrılmayacağız
1995 - Namnet / İsim
1996 - Barnett / Çocuk
1997 - Mor og barn /Anne ve çocuk
1997 - Sonen /Oğul
1997 - Gitarmannen / Gitar Adam
1997 - Natta syng sine songar /Gece Şarkıları
1999 - Ein sommars dag / Bir Yaz Günü
1999 - Draum om hausten / Sonbahar Rüyası
2000 - Sov du vesle barnet mitt / Uyu Bebeğim Uyu
2000 - Besøk / Ziyaretler
2000 - Vinter / Kış
2000 - Ettermiddağ /Öğleden Sonra
2001 - Vakkert /Güzel
2001 - Dødsvariasjonar / Ölüm Varyasyonları
2002 - Jenta i Sofaen/Kanepedeki Kız
2003 - Lilla / Leylak
2004 - Suzannah
2004 - Dei dode hundane / Ölü Köpekler
2004 - Sa ka la
2005 - Svevn /Uyku
2005 - Varmt /Sıcak
2006 - Rambuku
2006 - Skuggar /Gölgeler
2007 - Eg er vinden / Ben Rüzgarım
2009 - Desse auga / Bu Gözler
2010 - Jente i gul regnjakke
2011 - Kortar stykke
2014 - Hav
2015 - Tre librettoar /Üç Libretto
2020 - Slik var det / İşte böyleydi
2021 - Sterk vind
2023 - I svarte skogen inne / İçerideki kara ormanda

Kitapları :
1983 - Raudt, Svart /Kırmızı, Siyah
1985 - Stengd gitarı / Kapalı Gitar
1987 - Blod. Steinen er / Kan. Taş
1989 - Uendelig Seint
1989 - Naustet / Kayıkhane
1990 - Kant
1991 - Flaskesamlaren /Şişe Toplayıcı
1992 - Bly og vatn / Kurşun ve Su .
1993 - Dyrehagen Hardanger
199 - Forteljingar'a / İki Hikaye
1994 - Bir karşı görüşe göre /Çocukluktan kalma düzyazı
1995 - Melankoli I
1995 - Nei å nei
1997 - Fy å fy
1996 - Melankoli II
1996 - Du å du
1998 - Camilla Wærenskjold
2000 - Morgon ve Kveld / Sabah ve Akşam
2000 - Soster
2004 - Deter Ales
2005 - Kant
2007 - Andvake / Uyanıklık
2009 - Spelejenta
2011 - Kortare prosa / Daha Kısa Düzyazı
2012 - Olavs Drumar / Olav'ın Düşleri
2014 - Kveldsvævd / Yorgunluk
2015 - Levande Stein
2014 - Üçleme
2019 - Det andre namnet – Septologien I-II
2020 - Örneğin ein annan – Septologien III-V
2021 - Eit nytt namn – Septologien VI-VII
2022 - Septoloji
202 - Kvitleik

İngilizce derlemeler:
2018 - Çocukluktan Sahneler
202 - Melankoli I-II

Şiir :
1986 - Engel med vatn i augene / Gözlerinde Su Olan Melek
1990 - Hundens bevegelsar
1992 - Hund ve engel
1995 - Dikt 1986–1992
1997 - Yeni dikt 1991–1994
2001 - Dikt 1986–2001
2003 - Büyüttüm
2009 - Örnekledim
2009 - Songar
2013 - Stein til Stein
2016 - Poesiar
2019 - Ro mitt Hav
2011 - Örnek ve örnek

Denemeler :
1989 - Yazana kadar göstererek anlatıyorum
1999 - Gnostiske makalesi
2015 - Bir Melek Sahnede Yürür: ve Diğer Denemeler
2014 - Yeni bir sahne ve başka bir makale yok


Kaynak:Biyografi.info