Ebu'l Vefa
Ebu'l Vefa Biyografisi
Ebu'l Vefa el-Buzcani, 10 Haziran 940 tarihinde İran, Buzgan’da doğmuştur. Tam adı 'Ebu el-Vefa Muhammed bin Yahya bin İsmail bin el-Abbas el-Büzcani'dir.
İlim tahsiline amcasının yanında başlamıştır. 959 yılında Bağdat'a gitti ve ölene kadar da orada kaldı. Şerefüddevle'nin sarayında yaptırdığı rasathanede çalışan alimIer arasında yer aldı. Matematik başta olmak üzere, ömrünün büyük kısmını astronomik gözlemler yapmak, eser telif etmek ve ders vermekle geçirdi.
Ebu'l vefa matematik ve özellikle trigonometri üzerinde çalışmalar yaptı. Trigonometrinin altı esas oranı arasındaki trigonometrik ilişkileri ilk defa ortaya koymuştur. Bu oranlar günümüzde aynen kullanılmaktadır. Batlamyus'un ve Diophantus'un eserlerini inceleyip açıklamış, astronomi sahasında ise Ay'ın hareketleri üzerine çalışmalar yapmıştır.
Yıldızların eğimlerinin kesin ve doğru bir şekilde ölçülebilmesi için bir duvar oktantı geliştirdi. başka trigonometri çizelgelerinde hesaplamalar yapmak için gelişmiş metotlar üretti ve küresel trigonometrideki bazı problemlerin çözümü için yeni yöntemler keşfetti.
Ebu'l vefa, 1 Temmuz 998 tarihinde 58 yaşında Bağdat'ta ölmüştür.
Ebu'l Vefa'nın matematik tarihinde ortaya koyduğu ilk trigonometrik özdeşliklerden bazıları şunlardır:
Sin(a+b) = sin (a)cos(b)+cos (a)sin(b)
cos (2a) = 1-2sin² (a)
sin(2a) = 2sin (a)cos(a)
küresel trigonometride sinüs teoremini de aşağıdaki gibi açıklamıştır:
(Sin(A))/(sin (a)) = (sin(B))/(sin (b)) = (sin(C) )/( sin (c))
Ebu'l Vefa, Habeş el Hasib ve El Mervezi gibi önemli matematikçileri izleyerek tanjant ve sekant fonksiyonlarını tanımladı. Sekant kaşifi olarak genellikle Copernicus bilinirse de ünlü bilim tarihçilerinden Monte Candon ve Carra de Vaux'un araştırmaları sonucu bu buluşun Ebu'l Vefa'ya ait olduğu tespit edilmiştir.
Ay üzerindeki bir kratere O'na ithafen Abul Wafa adı verilmiştir.
Kitapları :
- Kitab'ul Kamil: Trigonometri ve astronomiden bahseden meşhur eseridir. Birinci bölümde yıldızların hareketinden önce bilinmesi gereken meseleler, ikinci bölümde yıldızların hareketlerinin incelenmesi, üçüncü bölümde yıldızların hareketlerine arız olan şeyler anlatılmaktadır. Eserin yazma bir nüshası Paris National Kütüphanesi'nde 1138 numarada kayıtlıdır. Eser Sedilot tarafından tercüme edilerek basılmıştır.
- Kitab'un fi Amel-il Mistarati ve'l Pergarvel Gunye
- Kitabab ma Yahtacu-İleyh-İl-Küttab vel Ummal min İlm-il-Hisab
- Kitabün Fahirün bil Hisab
- Kitab'ün fi'l İlmi Hisab'il Musellat
- Kitab'ün fi'l Felek
- Kitab'un Zic-iş Şamil
- Kitab'un fi'l Hendese
- Kitab'ul Medhal ila Aritmetik
- Tefsir-ii Harezmi fi Cebri ve'l Mukabele
Kaynak:Biyografi.info
Ebu'l Vefa için yapılan aramalar
Ebu'l Vefa, Ebu'l Vefa biyografi, Ebu'l Vefa hayatı, Ebu'l Vefa özgeçmişi, Ebu'l Vefa hakkında, Ebu'l Vefa doğum yeri, Ebu'l Vefa fotoğraf, Ebu'l Vefa video, Ebu'l Vefa resim, Ebu'l Vefa kimdir?, Ebu'l Vefa kaç yaşında?, Ebu'l Vefa nereli, Ebu'l Vefa memleketi
- Murat Gülsoy Dün
- Pervin Chakar 01 Aralık
- Güzide Kasacı 30 Kasım
- Michael Mann 29 Kasım
- Ali Cağaloğlu 28 Kasım
- Sermet Çağan 27 Kasım
- Agah Özgüç 26 Kasım
-
Settar Tanrıöğen
114
-
Nevzat Demir
92
-
Can Gürzap
89
-
Hülya Avşar
80
-
Arsen Gürzap
63
-
Ali Düşenkalkar
58
-
Muhammed Yakut
53
-
Özgü Namal
49
-
Burçin Orhon
46
-
Erkan Oğur
45
-
Betul Mardin
38
-
Dursun Aydın Özbek
35
-
Orhan Ayhan
33
-
Yusuf Aslan
33
-
Hüseyin İnan
30
-
Ali Düşenkalkar
58
-
Settar Tanrıöğen
114
-
Hülya Avşar
80
-
Nevzat Demir
92
-
Muhammed Yakut
53
-
Can Gürzap
89
-
Arsen Gürzap
63