Damat Ferid Paşa

Damat Ferid Paşa, asıl adı Mehmed Ferid Paşa olan ve Kurtuluş Şavaşı’na karşı olmasıyla tanınan Osmanlı devlet adamı, son Osmanlı sadrazamlarından.
1853 yılında İstanbul'da, Danıştay üyesi, aslen Arnavut olan, Seyyid Hasan İzzet Efendi’nin oğlu olarak dünyaya gelen Damat Ferid, Paris, Berlin, Petersburg ve Londra elçiliklerinde katiplik yaptı.

Sultan I. Abdülmecit’in kızı ve IV. Mehmet’in kız kardeşi olan Mediha Sultan’la 1885 yılının Nisan ayında evlenerek saraya damat olan Ferid Paşa, bir dönem İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin içinde bulunmasına karşın kısa süre sonra cemiyetin karşı saflarında yer aldı.

11 Kasım 1911 tarihinde İttihat ve Terakki Cemiyeti’ne karşı olarak oluşturulan Hürriyet ve İtilaf Fırkası’nın kurucularından olan Damat Ferid, 25 Kasım 1911’de ilk başkanı olduğu fırkadaki bu görevini, Haziran 1912’ye kadar sürdürdü.

İttihat ve Terakki’nin iktidarda bulunduğu dönem olan 1913 – 1918 seneleri arasında, siyasette etkin role sahip olmayan Damat Ferid Paşa, Osmanlı’nın II. Dünya Savaşı’ndan yenilgiyle ayrıldığını belgeleyen Mondros Antlaşması’nın ardından 4 Mart, 19 Mayıs, 21 Temmuz 1919, 5 Nisan ve 31 Temmuz 1920 tarihlerinde, birçok kere sadrazamanlığa getirildi.

Mart 1919’da Ahmet Tevfik Paşa'nın yerine sadrazamlığa getirilen Damat Ferid, Osmanlı delegasyonu başkanı olarak Paris Barış Konferansı’nda bulundu.

İtilaf devletlerinin Osmanlı toprakları işgal etmelerine direnmek amacıyla başlatılan ulusal direnişin karşısında yer tutan Damat Ferid Paşa, bu amaçla toplanan Sivas Kongresi’ni de engellemeye çalıştı.

Aralarında Nemrut Mustafa Paşa divanından Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşlarının da bulunduğu İttihatçılar hakkında idam kararı çıkartan Damat Ferid, 21 Temmuz 1919'da tekrar kabineyi kurduktan sonra, Kuva-yı Milliye'yi dağıtmak için Kuvay-i İnzibatiye'yi kurdu ve 1920 yılında ülkenin bölünerek düşman devletler tarafından paylaşılmasını öngören Sevr Antlaşması’nın çalışmalarında bulundu.

Bu icraatları karşısında, Anadolu'nun çeşitli yerlerinden gelen tepkiler karşısında istifaya zorlanan Damat Ferid, 5 Ekim 1920'de 4. defa sadrazamlığa getirilmesinin ardından kabineyi yenilemek üzere 11 Nisan 1920'de istifa etti.

Aynı sene, 31 Temmuz’da tekrar sadrazamlığa gelen ve bu dönemde Sevr Antlaşması'nı imzalamasının ardından, İstanbul Hükümeti ile TBMM'nin uzlaşmasına engel olduğu gerekçesiyle İngiliz baskısı sonucunda 17 Ekim 1920'de görevinden ayrıldı.

Kurduğu hükümetlerin tamamında hariciye nazırlığı görevini üstlenen Damat Ferid Paşa, Kurtuluş Savaşı’nın kazanıldığının kesin olarak belirlendiği 21 Eylül 1922 tarihinde ailesiyle birlikte Fransa’ya kaçarak buraya yerleşti. Hayatının geri kalan kısmını yurt dışında geçiren Damat Ferid Paşa, 6 Ekim 1923 tarihinde Fransa'nın Nice kentinde öldü.

Kaynak:Biyografi.info