Tomris Uyar

Yazar, çevirmen

Tomris Uyar, 15 Mart 1941 tarihinde İstanbul’da hukukçu Celile Hanım ile hukukçu ve yazar Ali Fuad Gedik’in kızı olarak doğmuştur. 1952 yılında Taksim’deki Yeni Kolej’in ilkokul kısmından mezun oldu. Ortaokulu İngiliz High School’da okuyarak 1957 yılında bitirdi. Liseyi Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde 1961 yılında bitirdi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Gazetecilik Enstitüsü’nünden 1963 yılında mezun oldu.

Ülkü Tamer ile birlikte Cemal Süreya’nın çıkardığı Papirüs dergisinin çıkarılmasında katkıda bulundu. Bir ara Boğaziçi Üniversitesi’nde karşılaştırmalı edebiyat dersleri verdi. Kurucu üyesi olduğu (TYS) Türkiye Yazarlar Sendikasından daha sonra istifa etti; PEN Yazarlar Derneği üyesi idi.

1970 yılından sonra gelişen yeni Türk öykücülüğünün önde gelen isimleri arasında yer aldı.

Tomris Uyar’ın deneme, eleştiri ve kitap tanıtma yazıları Yeni Dergi, Soyut, Varlık gibi dönemin belli başlı dergilerinde yayımlandı.

İlk çevirisi (“Şekerden Bebek”, Tagore’dan 1962’de Varlık’ta, ilk öyküsü (“Kristin”) Mart 1965’te Türk Dili’nde çıktı. Öykü, deneme, eleştiri, günlük ve çevirileri Varlık, Dost, Papirüs, Yeni Dergi, Soyut, Yeni Edebiyat, Yeni Düşün, Gösteri, Gergedan, Argos, Adam Öykü gibi belli başlı dergilerde yayımlandı; özellikle 1966’dan sonra Papirüs’te yayımladığı ürünleriyle adını duyurdu.

Öyküde “yoğunluk, içtenlik ve sahicilik” olması gerektiğini savunan Uyar, ilk kitabı İpek ve Bakır’daki öykülerinde küçük burjuva kökenli insanların yaşama biçimleri üzerine yoğunlaştı.

1980 sonrasında yayımlanan Gece Gezen Kızlar, “Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler”, “Kırmızı Şapkalı Kız”, “Fareli Köyün Kavalcısı”, “Uyuyan Güzel” vb. gibi evrensel masalların günümüze yansıması ve dokuz eski masaldan dokuz yeni öykü yaratmanın en ilginç örneklerinden kabul edildi. Yaza Yolculuk’taki öykülerde ise genelde insanlara öğretilen basmakalıp değer yargılarının gözden geçirilmesi, kişinin kendine ya da yaşadığı yere dönüşü gibi bir çeşit dönüş yolculuğu vardır.

Öykücülüğü ile Türk edebiyatında özel bir yer edinmiş olan Tomris Uyar, modern dünya edebiyatından yaptığı çevirilerle de Türk edebiyatına katkılarda bulunmuştur. Bir öyküsü “Sarmaşık Gülleri” adıyla senarist Safa Önal tarafından televizyona uyarlandı. Öyküleri İngilizce, Almanca, Fransızca, Lehçe, Rusçaya çevrilerek çeşitli antolojilerde yer aldı.

60’ı aşkın çevirisi kitaplaşan Uyar’ın günlükleri, “Gündökümü” genel başlığı altında, yayımlandı.

Tomris Uyar çok genç iken kolejden tanıştığı gazeteci şair Ülkü Tamer ile evlendi. Kızları Ekin’in birkaç aylıkken bir kaza sonucu boğulduktan sonra 1963 yılında boşandılar.

Ardından yazar ve şair Cemal Süreya ile aşk yaşadı. Cemal Süreya en güzel aşk şiirlerini onun için yazdı:

	”Ay ışığında oturduk/ Bileğinden öptüm seni / Sonra ayakta öptüm / Dudağından öptüm seni / Kapı aralığında öptüm / Soluğundan öptüm seni / Bahçede çocuklar vardı / Çocuğundan öptüm seni /Evime götürdüm yatağımda / Kasığından öptüm seni.

Üç yıl sürdü aşkları. 1966 yılında ayrıldılar ama dostlukları hep baki kaldı. Her ikisi de yaşadıklarını asla anlatmadı. Cemal Süreya’dan ayrılmak üzereyken Turgut Uyar ile tanıştı. Tomris Uyar’a ayrıca şair Edip Cansever de aşıktı, ama Tomris ona bir dost ve değerli bir şair gözüyle bakmaktaydı.

Tomris Uyar, 1967 yılında şair Turgut Uyar ile evlendi. 1985 yılında eşi vefat edene kadar da evli kaldılar. Hayri Turgut Uyar (d.1969) adında bir oğlu vardır.

Tomris Uyar, 4 Temmuz 2003 tarihinde İstanbul’da kanser nedeniyle 62 yaşında öldü.

Ödülleri :
1975 -TDK Çeviri Ödülü; Evrenin Yapısı ile (Lucretius; Turgut Uyar ile)
1986 - “Hiawata” ile Avni Dilligil Tiyatro Çeviri Ödülü;
1980 - Sait Faik Hikâye Armağanı; Yürekte Bukağı ile
1987 - Sait Faik Hikâye Armağanı; Yaza Yolculuk ile
1987 - Haldun Taner Hikâye Ödülü- Murathan Mungan ve Nedim Gürsel ile birlikte kendisine verilen Haldun Taner Hikâye Ödülü’nü de ödüle katılmadığı gerekçesiyle kabul etmedi.

Kitapları :
1971 - İpek ve Bakır
1973 - Ödeşmeler
1975 - Diz boyu Papatyalar
1979 - Yürekte Bukağı - Sait Faik Hikâye Armağanı
1981 - Yaz Düşleri/Düş Kışları
1983 - Gece gezen Kızlar
1985 - Rus Ruleti- Dön Geri Bak
1986 - Yaza Yolculuk - Sait Faik Hikâye Armağanı
1990 - Sekizinci Günah
1992 - Otuzların Kadını
1997 - Aramızdaki Şey


Kaynak:Biyografi.info