İbrahim Balaban

Naif resmin temsilcilerindendir. Anadolu insanının yaşamından ve halk efsanelerinden yola çıkarak toplumsal gerçekçi yapıtlar üreten ressamdır.

İbrahim Balaban, 1921 yılında Bursa’nın Osmangazi ilçesi Seç köyünde doğmuştur. 1931yılında köyünün üç sınıflı ilkokulunu bitirdi. İlkokuldan sonra okuma olanağı bulamadı. Bir süre tarım işçisi olarak çalıştı. Hint keneviri üretip esrar üreten iki köylü Balaban’ın babasını da işe ortak ederler, ama babası işin iç yüzünü bilmez. O gün köylülere yollayacak kimse bulamayınca, oğlu İbrahim’i gönderir. Gece karakola ihbar yapılır, köylüler kaçar. Hiçbir şeyden habersiz İbrahim yakalanır.

İbrahim Balaban, 1937 yılında hint keneviri yetiştirmek suçundan 16 yaşında cezaevine girdi. Altı ay hapis ve 16,000 lira da para cezasına çarptırılmıştı; ancak para cezasını ödeyemeyince, para cezası üç yıl mahkumiyete çevrildi. Cezasının bitmesine çok az bir zaman kala dört mahkûmun saldırısına uğrayan Balaban, cezaevinden çıktıktan sonra evlendiği gün düğün evini basan hasmını öldürdü ve yeniden cezaevine girdi.

Cezaevindeyken önce babası Hasan Çavuş'un cinayete kurban gittiği; daha sonra da doğumda karısının öldüğü ve çok kısa bir süre sonra da çocuğunun ölüm haberlerini aldı. 1950 genel affında cezaevinden çıktı.

Hapis yattığı dönemde Bursa Cezaevi’nde kendisinden 20 yaş büyük olan Nazım Hikmet ile tanıştı. Onun desteği ve ilgisi sayesinde resim yeteneği ortaya çıktı ve gelişti. 7 yıl süren Nazım Hikmet’li günlerini ileri yıllarda yazdığı Şair Baba ve Damdakiler kitabında anlattı.

Nazım Hikmet de, onun “Bahar” adlı tablosundan etkilenerek “İbrahim Balaban’ın Bahar Tablosu Üstüne” adlı şiiri ile “Mahpushane Kapısı” ve “Harman” tabloları için birer şiir yazdı. İbrahim Balaban da dostuna duyduğu derin sevgiyi oğullarına verdiği Nazım ve Hikmet isimleriyle gösterdi.

İbrahim Balaban, ilk sergisini 1953 yılında İstanbul’da, Fransız Kültür Merkezi’nde açtı. Bugüne kadar 2 binden fazla tablo ve bunun birkaç katı desen üretti. Yazarlık da yapan İbrahim Balaban’ın yayınlanmış 11 adet kitabı bulunuyor. Yazarın resimleri ve sanatı üzerine de bugüne kadar pek çok kitap da kaleme alındı

1961 yılında İstanbul’da Yeni Dal grubuna katıldı. 1961 yılında Yeni Dal Grubu sergisindeki bir tablosundan dolayı yargılandı, ancak beraat etti. 1979-1980’de Almanya ve Hollanda’da bulundu, sergiler açtı. Yayımladığı Balaban (1962), İz (1965), Şair Baba ve Damdakiler (1968), İzdüşümü (1969) adlı dört kitapta sanat ve toplumsallık üzerine düşüncelerini anlattı. 1968'de Gazi Dergisi'nde basılan bir tablosundan dolayı yargılandı; ondan da aklandı. 1969’da Adana’da sergilediği resimleri saldırıya uğradı.

Yapıtlarında biçim ve içerik yönünden halk geleneklerinden esinlenerek bu geleneği çağdaş bir temele oturttu. İnsanı tek başına değil, yaşam biçimiyle, yaşadığı ortam içinde değerlendirdi. Nakış benzeri, çizgisel bir stilizasyonla karasabanlı Anadolu köylüsünün tarihsel geçmişini insan-toprak ilişkisi içinde yansıttı. 1970’lerin ortalarına doğru resimlerine kabartma görünümü de katarak yeni bir aşamaya girdi. Bu dönem yapıtlarında düzenli bir istifleme ve çerçeveden merkeze doğru toplanan bir ışık kullanımı geliştirdi.

1980’lerin başlarında “Erenler ve Evliyalar” ile “Bereket Anaları” adlı iki sergi düzenledi. Özellikle “Bereket Anaları”nda halk resim geleneğinden esinlenerek Anadolu kadınını günlük yaşamı içinde betimledi. Bu yapıtlarında, bir önceki düzenli istifleme anlayışından uzaklaşarak dağınık bir düzenleme uyguladı.

Ressam, son olarak desen çalışmalarını 2005'te İstanbul'da sergilemiştir. Bu desenler Balaban-Yaşamın Çizgileri / Desenler (Remzi Oğuz Yılmaz) kitabında toplanmıştır.

Mart 2008'de vizyona giren Reis Çelik'in yönetmenliğini yaptığı "mülteci" filminde "Bülbül hoca" rolüyle yer almıştır. İkinci evliliğinden iki erkek, bir kız çocuğu ve beş torunu vardır. 1955 doğumlu oğlu Hasan Nazım Balaban da kendisi gibi ressamdır.

İbrahim Balaban, 9 Haziran 2019 tarihinde İstanbul'da tedavi gördüğü Güngören Hastanesi’nde 98 yaşında öldü.

Kitapları :
1962 - Balaban
1965 - İz
1968 - Şair Baba ve Damdakiler (Anı-Roman)
1969 - İzdüşümü
1990 - Dağda Duruşma (Roman)
1997 - Kalıba Sığmayanlar(Roman)
1998 - Nazım Hikmet Ve Biz )
1999 - Avrupa'da Dolaşanlar (Gezi Notları)
2000 - Tahliyeci Yusuf(Hikayeler)
2002 - Tek Bıyık (Hikayeler)
2003 - Nazım Hikmet'le Yedi Yıl


Kaynak:Biyografi.info