Woodrow Wilson

Mart 1913 – 4 Mart 1921 tarihleri arasında 28. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yaptı.

Woodrow Wilson, 28 Aralık 1856 tarihinde Staunton, Virginia, ABD’de bir papazın oğlu olarak doğmuştur. Tam adı Thomas Woodrow Wilson’dur. 1875-1879 yılları arasında Princeton Üniversitesi Hukuk fakültesinde lisans eğitimini tamamladı. 1980 yılında Virginia Üniversitesindeki doktorasını, rahatsızlanınca yarıda bırakmak zorunda kaldı. Ardından 1982 yılında Atlanta’da açtığı hukuk bürosunu yürütemeyince 1883 yılının sonbaharında, Baltimore John Hopkins Üniversitesine doktora çalışmasına döndü. 1883–1886 yılları arasında Johns Hopkins Üniversitesinde Congressional Goven-ment (Kongre Hükümeti) adlı teziyle doktorasını tamamladı.

1886 yılında Bryn Mawr Collegede (Philadelphia) yardımcı profesörlüğe yükselen Woodrow Wilson, 1888 yılında Wesleyan Üniversitesinde (Connecticut) profesörlüğe (1888) yükseldi.

1889 yılında, en önemli çalışmalarından biri olan, karşılaştırmalı hükümet modelini inceleyen “State” (Devlet) yayımladı. Bu arada, Üniversite rugby takımının, Wesleyan Üniversitesi tarihindeki en başarılı koçlarından biri oldu.

1890 yılında Princeton Üniversitesinin daveti üzerine, bu üniversiteye geçti. 12 yıl boyunca, hukuk ve iktisat siyaseti okuttu; bilimsel çalışmalarının olgunluk dönemi olan bu evrede, iki büyük eser daha kaleme aldı: 1893 yılında yazdığı Amerikan İç Savaşı ile ilgili öncü bir çalışma olan Division and Reunion (Bölünme ve Yeniden Birleşme) ve 1902 yılında hazırladığı Historyo of the American People (Amerikan Halkının Tarihi).

1902 yılında Princeton Üniversitesi rektörü seçildiği ve 8 yıl sürdürdüğü rektörlük görevi sırasında, öğretim sistemine getirmek istediği demokratik uygulamalar, öğrenci yandaşı tutumu, tutucu çevrelerin tepkisine yol açtı.

1902-1910 yılları arasında Princeton Üniversitesi rektörü olarak görev yaptı.

1910 yılında görevinden ayrılarak Demokrat Parti’den siyasete atıldı. Ocak 1911’de, New Jersey valisi seçildi. Bir yıl gibi kısa bir sürede, başarılı uygulamalarıyla dikkat çekti. Woodrow Wilson, 17 Ocak 1911 - 1 Mart 1913 tarihleri arasında 34. New Jersey Valisi olarak görev yaptı.

Hızlı yükselişini, 1912 yılının Haziran ayında Demokrat Partiden başkan adaylığı için yapılan ön seçimi kazanarak sürdürdü. Kasım 1912de yapılan başkanlık seçimini, Cumhuriyetçi Parti’nin güçlü iki adı, o sırada başkan olan William Howard Taft ile bir önceki başkan Theodore Roosevelt yandaşlarının çekişmelerinden yararlanarak kazanmayı başardı.

4 Mart 1913 – 4 Mart 1921 tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri başkanları'ndan 28. ABD başkanı olarak görev yaptı.

4 Mart 1913 tarihinde resmen göreve başlayan Woodrow Wilson, New Freedom (Yeni özgürlük) adını verdiği hükümet programında yer alan ekonomik, sosyal, siyasal reformların büyük bölümünü uygulamaya geçirmeyi başardı: Gümrük tarifelerinin düşürülmesi; kazancın yüksekliğine bağlı olarak gelir vergisinin artırılması; lüks tüketim maddelerinin vergilerinin yükseltilmesi; tekellerin gücünü kırmayı, serbest rekabeti amaçlayan Federal Ticaret Komisyonunun kurulması; işçi haklarında iyileştirme; girişimcilere kolay kredi sağlanabilmesi için devlet bankalarının kurulması, senatörlerin, tek dereceli genel seçimle seçilmeleri.

İçteki bu ilerici uygulamalarına karşın, dış siyasette, ABD’nin ekonomik, siyasal çıkarlarına ters düşen her türlü girişime, katı bir tutumla yaklaştı: Haiti’nin işgali, 1915; Santa Domingo’ya (bugünkü Dominik Cumhuriyeti) askeri çıkarma,1916; Meksika’da, Victoriano Huerta yönetiminin tanınmaması,1914; halk önderi Panço Villa ayaklanmasına karşı, ABD çıkarlarını koruma amacıyla Pershing Kolordusunun Meksika’yı işgali, Avrupa’da barışı sağlamak amacıyla silah indirimi önerisinde bulundu; bu amaçla, özel danışmanı Albay Edward M.House’ı Avrupa’ya gönderdiyse de, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu Veliahti Arşidük Franz Ferdinand’ın 28 Haziran 1914 tarihinde Saraybosna’da öldürülmesi üzerine bir sonuç alamadı.

Birinci Dünya Savaşı’nın başlaması karşısında, ABD’nin tarafsız kalacağını duyurdu. 1915 Şubatı’nda, Almanya’nın Büyük Britanya ve Fransa’ya karşı başlattığı yoğun denizaltı savaşı; Manş ve İrlanda Denizi sularında seyreden İtilaf Devletleri ticaret gemilerinin batırılacağının açıklanması, ABD Kongresi ve kamuoyunda büyük yankı uyandırdı. İngiliz yolcu gemisi Lusitania’nın batırılması (7 Mayıs 1915), bunu Arabic yolcu gemisinin batırılışının (19 Ağustos 1915) izlemesine karşın, Woodrow Wilson, kararlı tutumunu sürdürdü ve 4 Mayıs 1916 tarihinde Almanya ile antlaşma yaparak denizaltı savaşının sona erdirilmesini sağladı.

7 Kasım 1916 tarihinde ikinci kez ABD başkanı seçildi. Bunda, savaş karşıtı tutumu önemli rol oynadı. Savaşın sona erdirilmesi yönünde yoğun çaba harcamayı sürdürdü. Ancak, Almanya’nın yeniden denizaltı savaşına başlaması (31 Ocak 1917), tüm umutları boşa çıkarınca, 3 Şubat 1917 tarihinde Almanya ile diplomatik ilişkilerin kesildiğini açıkladı. 2 Nisan 1917 tarihinde, Kongreden ABD’nin savaşa girmesi için yetki verilmesini istedi. Böylece, ABD, 6 Nisan 1917 tarihinde resmen İtilaf Devletlerinin yanında savaşa girmiş oldu.

Avrupa’ya asker gönderdi; bu arada kalıcı, dengeli bir barışa zemin oluşturacak, dünya siyaset tarihine “Wilson İlkeleri” olarak geçen ünlü “Ondört İlke” planını, Kongreye sundu (8 Ocak 1918).

Birinci Dünya Savaşı’nın sonunda 11 Kasım 1918 tarihinde Ateşkes ilanını izleyen 18 Ocak 1919 tarihinde Paris Barış Konferansı’nda, ileri sürdüğü “Ondört İlkenin benimsenmemesi durumunda Almanya ile ayrı bir barış antlaşması imzalayacağını açıkladı. 28 Haziran 1919 tarihinde Versay Antlaşmasının imzalanmasının hemen ardından ABD’ye döndü. 10 Temmuz 1919’da Kongreye sunulan antlaşma büyük tartışmalara yol açtı. Özellikle, Diş İlişkiler Komisyonu Başkanı Cumhuriyetçi Senatör H.Cabot Lodge öncülüğünde yürütülen muhalefetin odak noktasını, Milletler Cemiyetine üyelik oluşturuyordu.

Woodrow Wilson, ülkesinde çıktığı 21.000 km.lik gezide, 40 ayrı yerde yaptığı toplantı ve konuşmalarda kamuoyundan destek sağlamaya çalıştı. Bu yorucu gezi, sağlığının iyice bozulmasına yol açtı. 25 Eylül 1919 tarihinde ciğerlerinde baş gösteren rahatsızlık, 2 Ekim 1919 tarihinde sol yanının felç olması, Kongrede, Demokratların şansını büyük ölçüde azalttı. 19 Kasım 1919 ve 19 Mart 1920 tarihinde toplanan Senato Versay Antlaşmasını onaylamadı ve ABD, Milletler Cemiyetine katılmadı.

20 Kasım 1920 tarihinde, başkanlık seçimini kazanan Cumhuriyetçi aday Warren G. Harding, Almanya ile ayrı bir barış antlaşmasına karşı olduğunu, ABD’nin kesinlikle Milletler Cemiyetine girmeyeceğini açıkladı.

Dünya barışı için gösterdiği çabalardan dolayı, 1919 Nobel Barış Ödülünü kazanan Wilson; ilk eşinin ölümü (1914) üzerine, 1915 yılında evlendiği ikinci eşi Edith Bolling Galt ile, başkanlıktan ayrıldığı 1921 yılından itibaren yaşamının son üç yılını inzivada geçirdi.

Evlilikleri :
1.eşi: Ellen Axson (1885–1914). Eşi böbrek rahatsızlığı nedeni ile 6 Ağustos 1914 tarihinde öldü. Margaret (d. 1886), Jessie (d. 1887), Eleanor (d. 1889 )adlarında 3 kız çocuğu vardır.
2.eşi: Edith Bolling Galt (1915–1924)

Woodrow Wilson, 3 Şubat 1924 tarihinde Washington DC, ABD’de 68 yaşında ölmüştür. Washington Katedralindeki Bethlehem Şapeli’ne defnedildi.

Kaynak:Biyografi.info